Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Nieuwsberichten
Plaats reactie
marianne
Berichten: 242
Lid geworden op: 15 apr 2016, 00:55
Gender: Vrouw
Locatie: Twente

Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door marianne »

Een artikel in de Volkskrant over sekseverschillen
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/ho ... ~a4541298/
wel even gratis inschrijven om het helemaal te lezen
<body>
<!-- no body is perfect -->
</body>
marianne
Berichten: 242
Lid geworden op: 15 apr 2016, 00:55
Gender: Vrouw
Locatie: Twente

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door marianne »

copy-pasta:

En wat dit zegt over #MeToo
Wat #MeToo ook deed, net in het tijdsgewricht van genderneutraliteit: de mensheid weer ouderwets in twee groepen verdelen, met aan de ene kant de bronstige man, en aan de andere kant het timide vrouwtje. Hoe zit het nou echt met die m/v-verschillen? Wat zeggen de cijfers? En welke rol speelt testosteron?
Wilma de Rek 25 november 2017, 02:00

Le Musée de l'Homme in Parijs is het enige museum ter wereld dat geheel is gewijd aan de mens. Recht tegenover het museum priemt de Eiffeltoren fier de lucht in - vanuit het museum heb je er een schitterend uitzicht op. Le Musée de l'Homme is na een ingrijpende verbouwing in 2015 heropend en heeft zijn permanente collectie nu opgehangen aan de drie grote vragen: wie zijn we, waar komen we vandaan, waar gaan we naartoe?
Geen verschil

Buiten de seksuele organen om is er geen verschil tussen man en vrouw

Een van de allereerste vitrines van 'Wie zijn we' zoomt in op de verschillen tussen man en vrouw. Die zijn er niet, zegt het museum. Nu ja: ze zijn er wel, maar ze zijn verwaarloosbaar, zeker wanneer je de mens vergelijkt met andere soorten. 'Buiten de seksuele organen om is er geen verschil tussen man en vrouw', legt de vitrine uit. 'De constructie van mannelijke en vrouwelijke identiteiten gebeurt buiten het lichaam om. Samenlevingen proberen de sekse van individuen vanaf de vroege jeugd zichtbaar te maken door ze in hun uiterlijke verschijningsvorm (kleding, kapsel) van elkaar te laten verschillen. Dat onderscheid wordt dus gemaakt door de cultuur, niet door de natuur.'

Het zijn teksten die naadloos in het huidige tijdsgewricht passen, met zijn genderneutrale wc's, geslachtsloze Hema-kinderkleertjes en onzijdige aanspreekvormen - maandag werd bekend dat ook reizigers in de metro's van New York niet meer worden aangesproken met 'dames en heren' maar met 'beste passagiers'.
Ouderwets

Tegelijk werd het debat de afgelopen maanden gedomineerd door #MeToo, de wereldwijde aanklacht tegen seksueel misbruik, die als onbedoeld neveneffect had dat ze de mensheid weer ouderwets in twee groepen verdeelde, met aan de ene kant van het spectrum de agressieve, mannelijke testosteronbom en aan de andere kant de passieve, weerloze vrouw (plus hier en daar een weerloze homo).

'Bij #MeToo zien we dat vrouwen mannen gaan aanklagen voor wat uiteindelijk biologie is', zei de feministische schrijfster Fay Weldon twee weken geleden in een interview met de Volkskrant: 'Evolutionair is het zo gekomen dat mannen houden van de billen en de borsten van vrouwen.' Het interview joeg een groot deel van de lezers de gordijnen in en werd door een ander groot deel met instemming gelezen.

Hoe zit het nu echt met die m/v-verschillen? Als ze er zijn, waar komen ze dan vandaan: wat is biologie, wat cultuur? En welke rol speelt testosteron?

Simpele vragen, maar wie op zoek gaat naar de antwoorden krijgt al snel zin wenend in bed te gaan liggen en er nooit meer uit te komen; de berg boeken over dat onderwerp is zo hoog dat je er moedeloos van wordt, en elke week komen er nieuwe boeken bij.

Pionier in het onderzoek naar de biologische achtergrond van de m/v-verschillen is de Britse natuurwetenschapper Charles Darwin. In 1871 publiceerde hij De afstamming van de mens en selectie in relatie tot sekse. Het boek is een vervolg op zijn twaalf jaar eerder verschenen Over het ontstaan van soorten, waarin Darwin duidelijk maakte dat alle levende organismen afstammen van eenzelfde voorvader en gevormd zijn door een eindeloos lang, evolutionair proces, waarvan ze de sporen nog altijd met zich meedragen. In dat boek introduceerde Darwin het begrip natuurlijke selectie als motor achter de evolutie.

Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt
Simone de Beauvoir

Seksuele selectie
©de Volkskrant

In De afstamming van de mens voegde hij daar de seksuele selectie aan toe. Seksuele selectie gaat over ons seksuele gedrag: over het uitkiezen van de aantrekkelijkste partners voor voortplanting en de concurrentiestrijd die daar onlosmakelijk mee is verbonden. 'De mannetjes van bijna alle dieren hebben heviger hartstochten dan de wijfjes', schreef Darwin. Dat geldt dus ook voor de zoogdieren, waartoe de mens behoort: 'Dat de mannetjes van alle zoogdieren de wijfjes vurig achterna zitten is iedereen welbekend.'

Tachtig jaar later verscheen De tweede sekse van de Franse schrijver en filosoof Simone de Beauvoir, die als eerste denker de opvatting ventileerde dat veel m/v-verschillen niet zozeer een kwestie zijn van biologie als wel van cultuur. Beroemd is de zin waarmee ze het tweede deel van De tweede sekse opent: 'Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt.'

De Beauvoir vervolgt: 'Dat wil zeggen dat het beeld van de vrouw en haar plaats in de maatschappij niet door enig biologisch, psychisch of economisch noodlot worden bepaald. Het tussenproduct van man en castraat, vrouw geheten, wordt door de beschaving als geheel voortgebracht. Alleen door een ander kan een individu als een Ander worden bepaald.'
Chromosomen

Inmiddels zijn we nog weer zeventig jaar verder en is over de aangeboren biologische verschillen tussen man en vrouw veel meer bekend dan in de tijd van Darwin en De Beauvoir, wat niet wil zeggen dat iedereen het over alles eens is.

De kale feiten: in de eerste weken na de bevruchting zitten de verschillen alleen in de chromosomen; meisjes hebben twee XX-chromosomen, jongens XY. Rond de achtste zwangerschapsweek zet het Y-chromosoom bij jongetjes een proces in gang waardoor het mannelijk hormoon testosteron wordt gevormd. Testosteron wordt aangemaakt uit cholesterol en zorgt voor de aanleg van mannelijke geslachtsorganen - de penis en de balzak.
Seksuele oriëntatie

Dan begint het.

'In deze periode wordt het gevoel man of vrouw te zijn, onze genderidentiteit, voor de rest van ons leven vastgelegd in onze hersenstructuren', schrijft neurobioloog Dick Swaab in zijn bestseller Wij zijn ons brein (2010). Dat geldt ook voor onze seksuele oriëntatie, voegt hij er in Ons creatieve brein (2016) aan toe: 'Men heeft - zonder succes - alles wat je maar kunt bedenken geprobeerd om van homoseksuele mannen heteroseksuele mannen te maken. Hormoontherapieën, castraties, testistransplantaties, en psychologische, neurologische en psychiatrische behandelingen hebben nooit een gedocumenteerd effect gehad.'

Jazeker: testosteron is bepalend voor de verschillen tussen man en vrouw, licht Swaab desgevraagd toe. 'Testosteron in de baarmoeder speelt een sleutelrol. Maar niet alleen de aanwezigheid van testosteron is van belang, ook de gevoeligheid ervoor. Bij mensen met het androgeen ongevoeligheidssyndroom, waarbij sprake is van een mutatie waardoor de genen de boodschap van testosteron niet kunnen ontvangen, reageren lichaam en brein niet op testosteron. Dan kunnen ze genetisch wel man zijn, maar differentiëren hun lichaam en brein toch helemaal in vrouwelijke richting. Een duidelijker bewijs voor de grote rol van testosteron kan ik niet geven.'

Meisjes hebben meer aandacht voor gezichten en jongens meer voor bewegende dingen
Dick Swaab

Gedragsverschillen door testosteron

Er is dus een rechtstreekse lijn tussen iemands gedrag en de hoeveelheid testosteron in zijn lichaam. Maar of dat de uitdrukking 'testosteronbom' rechtvaardigt als je het hebt over types als Harvey Weinstein of Donald Trump, is weer wat anders. Swaab: 'Je kunt ook zeggen: hier is sprake van mensen die hun prefrontale cortex niet voldoende gebruiken om hun primaire reacties af te remmen. Daar zijn we allemaal 24 uur per dag mee bezig, mannen en vrouwen; met het afremmen van ons gedrag.'

Testosteron wordt gemaakt in de testikels, de bijnieren en de hersenen. De piek in testosteron die optreedt bij jongetjes in de baarmoeder leidt niet alleen tot geslachtsverschillen maar ook tot gedragsverschillen, zegt Swaab. 'Meisjes hebben meer aandacht voor gezichten en jongens meer voor bewegende dingen. Dat is op dag 1 na de geboorte al zo. Tenzij het gaat om meisjes die in de baarmoeder aan hoge testosteronspiegels zijn blootgesteld; dan gedragen ze zich net als de jongens. Dat meisjes over het algemeen eerder naar poppen grijpen en jongens naar autootjes, heeft niets te maken met maatschappelijke druk maar alles met programmering in de baarmoeder. Apen doen precies hetzelfde.'
Genderidentiteit

Twee jaar geleden publiceerde de Israëlische neurowetenschapper Daphna Joel in het wetenschappelijk tijdschrift PNAS een studie met als conclusie dat er helemaal niet zoiets bestaat als het mannen- of vrouwenbrein. Elk brein is een mozaïek, een uniek samenspel van kenmerken die in meerdere mate mannelijk dan wel vrouwelijk zijn. Volgens Dick Swaab doet Joels studie niets af aan zijn eigen bevindingen, en wordt onze genderidentiteit wel degelijk voor de geboorte in de baarmoeder bepaald.

'Veel van die zogenaamde controversen over het mannen- en vrouwenbrein berusten op het feit dat enerzijds onderzoek altijd op groepen gebeurt, terwijl we anderzijds kijken naar individuen. Wanneer je een rijtje maakt van een paar typisch mannelijke eigenschappen, dus gewone dingen als: mannen zijn langer dan vrouwen, mannen kijken meer naar voetbal, mannen hebben meer interesse in auto's, dan klopt dat rijtje voor de groep als geheel. Wanneer je groepen mannen en vrouwen vergelijkt, komen de mannen daar steeds met een hoger percentage uit. Maar als je nou naar een enkele man gaat kijken, dan hoeft hij helemaal niet lang te zijn om naar voetbal te kijken of zich voor auto's te interesseren.

Tekst gaat door onder de afbeelding.
©Cornelie Tollens
Niet relevant

'Zo is het met Joels studie ook. In haar structurele mri-scans ziet ze maar weinig mannen die al die mannelijke eigenschappen hebben; vervolgens spreekt ze over een mozaïek. Natuurlijk ís elk individueel brein ook een mozaïek. Alleen wil dat niet zeggen, als je naar de groepen kijkt, dat er geen geslachtsverschillen zijn. Die zijn er gewoon.'

De vraag wat bij die verschillen precies biologie is en wat cultuur, vindt Swaab niet relevant. 'Dat nature/nurture-debat is zo langzamerhand volkomen achterhaald. Het is vanaf het allereerste begin nature én nurture. De omgeving van een organisme is in het begin een chemische omgeving. Vervolgens wordt het óók een sociale omgeving. Die twee interacteren altijd. Sociale omstandigheden geven chemische veranderingen bij de moeder; als die rookt, passeren bepaalde stoffen de placenta, en dat geldt ook voor drugs of alcohol. Er zijn dingen die volkomen bepaald worden door je genetische achtergrond en andere dingen die volkomen bepaald worden door de omgeving; maar meestal is het een wisselwerking.'
Veel complexer

Uitersten zullen er altijd blijven, en dat geldt ook voor seksueel gedrag

In welke hersenstructuren de geslachtsverschillen in genderidentiteit en seksuele oriëntatie precies vastgelegd zijn, zegt Swaab niet te weten. 'Mensen willen zo vreselijk graag directe relaties leggen tussen gedrag en bepaalde hersenstructuren, maar dat is altijd moeilijk. Er zijn maar heel weinig menselijke functies die je kunt linken aan één structuur in de hersenen; de enige die ik ken, is de biologische klok. Die is verantwoordelijk voor je dag- en nachtritme en seizoensritmen. Verder is altijd sprake van interactie tussen gebieden en circuits. Het is veel complexer dan je zou denken.'

Uitersten zullen er altijd blijven, en dat geldt ook voor seksueel gedrag. Swaab: 'Er wordt heel weinig aandacht besteed aan het feit dat 1 procent van de mensen aseksueel is. Die hebben gewoon geen interesse in seks. Daar tegenover staat die 1 procent die hyperseksueel is, zeg maar het type Dominique Strauss Kahn. Mannelijk en vrouwelijk bestaan; maar alles daartussenin bestaat óók. Dat wordt heel duidelijk nu transseksualiteit meer geaccepteerd is. Er zijn mensen die alleen de borsten kwijt willen, of de testikels; die zitten ergens in het midden, want zo zijn ze in de baarmoeder geprogrammeerd.'
Stoornis of ziekte

In al onze eigenschappen zitten enorm veel verschillen, zegt Swaab. 'De extremen, waarbij jijzelf of je omgeving er last van heeft, noemen we een stoornis of ziekte. Maar uiteindelijk is het allemaal een continuüm. Je zit ergens op een as en waar je precies zit, is voor iedereen anders. Koester de verschillen. Heb er plezier van!'

Tot die conclusie komt ook Griet Vandermassen, filosoof en auteur van Darwin voor dames, over feminisme en evolutietheorie (2005). Volgens Vandermassen willen veel feministen wel aanvaarden dat ons brein het resultaat is van evolutie door selectie, maar vinden ze het moeilijk te accepteren dat die evolutie ook een impact heeft gehad op de ontwikkeling van de mens op het vlak van seksuele differentiatie. 'Mensen zijn bang dat de evolutie wordt gebruikt om de onderschikking van vrouwen goed te praten. De angst die blijft terugkomen, is deze: dit is een gevaarlijk soort denken want als we dit aanvaarden, gaat er aan de positie van vrouwen nooit iets veranderen. Zo ontstaat vanuit een ideologische weerstand ook wetenschappelijke scepsis.'

Tekst gaat door onder de afbeelding.
©de Volkskrant
Hoge standaarden

In haar boek verwijst Vandermassen naar het 'anisogamieprincipe' als basis van de psychologische- en gedragsverschillen tussen de seksen: de productie van eicellen is energieverslindend, die van zaadcellen goedkoop. 'Dat is de kern', zegt ze. 'Net als bij andere zoogdieren is het voortplantingspotentieel van een vrouw beperkt, ze kan maar een aantal kinderen voortbrengen en moet daar ook enorm in investeren. Voor een man is dat anders. Dat zorgt voor een andere evolutionaire dynamiek, waardoor vrouwen, als het gaat om seksualiteit en partnerkeuze, hogere standaarden zullen stellen dan mannen dat doen, omdat voor hen zoveel op het spel staat. En ook al hebben wij de pil, en ook al kunnen wij vandaag de dag seks hebben zonder dat daar kinderen uit voortkomen, dat zijn heel diepe emoties.'

In haar begin dit jaar verschenen boek Testosteron Rex betoogt de Brits-Canadese psychologe Cordelia Fine nu juist dat hoe meer we te weten komen over onze evolutionaire wordingsgeschiedenis, hoe minder aanknopingspunten die blijkt te bieden voor een hele rij aannamen over m/v-verschillen. Vandermassen: 'Ik denk dat Fine terecht kritiek heeft op het politiek misbruik van evolutionaire psychologie door een aantal populariserende auteurs; ik denk ook dat ze terecht een aantal zwakke studies aanklaagt. Maar ze is selectief in de studies die ze zelf aanhaalt. Als het gaat om testosteron, heeft ze het vooral over de rol van testosteron in de puberteit, terwijl we weten dat de rol van testosteron vooral prenataal heel groot is.'
Aangetrokken tot seks

Vrouwen zullen andere dingen aan­trek­ke­lijk vinden dan mannen
Cordelia Fine

Vandermassen is het met Fine eens dat mannen en vrouwen op de meeste psychologische vlakken gelijk zijn. Maar volgens haar verschillen ze wel degelijk op de vlakken die in ons evolutionair verleden te maken hadden met voortplanting en met het succesvol laten overleven van het nageslacht. 'Vrouwen zullen andere dingen aantrekkelijk vinden dan mannen; ze voelen zich aangetrokken tot kenmerken in een man die in ons evolutionair verleden gepaard gingen met een groter overlevingssucces van hun kinderen.'

En hoewel er tussen mannen onderling en vrouwen onderling veel variatie bestaat kun je, zegt Vandermassen, over het algemeen wel stellen dat mannen zich sneller aangetrokken voelen door seks met veel verschillende vrouwen, dan vrouwen door seks met veel verschillende mannen, althans als ze die nauwelijks kennen.

Die laatste toevoeging hoort er wel bij. 'Bij zoogdieren zijn vrouwtjes selectiever dan mannetjes, wat niet betekent dat ze niet seksueel zijn - vrouwtjes zijn ook seksueel. Maar ze zijn gewoon iets selectiever dan mannetjes. Ze leggen de lat hoger. Ze zullen sneller een man afwijzen dan een man een vrouw zal afwijzen, als het gaat om een seksueel aanbod.'

Dat #MeToo nog niet tot onthullingen over seksueel agressieve vrouwen heeft geleid, verbaast Vandermassen niet. 'Vrouwen met macht gaan niet plots allerlei jongens of mannen seksueel lastigvallen, zoals ze ook geen harems verzamelen. Er bestaan wel vrouwelijke seksuele delinquenten, maar dat zijn meestal meisjes uit probleemgezinnen die zich wreken op andere meisjes. Lust speelt doorgaans geen rol.'
Psychoseksuele verschillen

Fotografie: Jouk Oosterhof / Cake Film & Photography Hair&Make-up: Patricia van Heumen / Angelique Hoorn Management Model: Jody Rouwenhorst Assistent: Boy Surminksi Met dank aan Marijke de Waal voor de Locatie

Een deel van de oorzaak voor ongewenste seksuele belangstelling van mannen voor vrouwen ligt volgens Vandermassen in het feit dat mannen geneigd zijn de vrouwelijke interesse in hen te overschatten. 'Veel mannen vinden zichzelf wel aantrekkelijk en denken dan oprecht dat vrouwen dat ook vinden, terwijl veel vrouwen helemaal geen erotische belangstelling hebben voor de meerderheid van de mannen.'

De oplossing begint bij communicatie, zegt Vandermassen. 'Ik denk dat we onze meisjes weerbaar moeten opvoeden, hen moeten leren communiceren over wat ze wel en niet willen; vrouwen zijn daar nog altijd niet assertief genoeg in. Ik denk ook dat we jongens moeten aanleren dat meisjes als het gaat om seks anders in elkaar zitten dan zij. Als #MeToo iets heeft duidelijk gemaakt, dan is het dat er wel degelijk psychoseksuele verschillen bestaan tussen mannen en vrouwen. Zouden mannen en vrouwen seksueel hetzelfde in elkaar zitten, dan zouden we heel deze problematiek nu niet hebben.'
Een greep uit in 2017 verschenen m/v-boeken
M/v-boeken

1 Rebecca Solnit - De moeder aller vragen (Podium).
'Rondleiding door een bloedbad en een ode aan de bevrijding en de solidariteit', zegt de befaamde Amerikaanse feministe er zelf over. Opvolger van haar klassieker Mannen leggen me altijd alles uit.

2 Cordelia Fine - Testosteron Rex - Het einde van de gendermythe (Lannoo).
Geestig boek over de verschillen maar toch vooral overeenkomsten tussen man en vrouw.

3 John Gray - Voorbij Mars & Venus (Spectrum).
Van de schrijver van het 25 jaar oude Mannen komen van Mars, vrouwen komen van Venus. Dit boek is iets genuanceerder.

4 Chimamanda Ngozi Adichie - Lieve Ijeawele, of Een feministisch manifest in vijftien voorstellen (De Bezige Bij).
Mooi, klein boekje van Nigeriaanse schrijfster. Voorstel 1: wees een compleet mens.

5 Sigmund Freud - Drie verhandelingen over de theorie van de seksualiteit (Vantilt).
Heruitgave van Freuds boek uit 1905, waarin hij volgens zijn inleiders verwantschap vertoont met het werk van Foucault en Deleuze.
Mannen die door hun testosteron werden geregeerd
Van de Griekse oppergod tot DSK
Zeus

Zeus

Er kan er maar één de oppergod zijn en alle mindere goden van de apenrots, pardon: de berg Olympus, naar beneden smijten: de god die het meeste testosteron aanmaakt. Bijna alles uit het bonte en contradictoire mengsel aan gedrag dat in allerhande studies is toegeschreven aan de werking van dit geslachtshormoon, vinden we terug bij Zeus, woonachtig op de top van de Olympus. Hij laat zich in de verzamelde mythologie kennen als dominant en competitief, viriel en zelfbewust, strijdbaar en assertief, roekeloos en agressief, krachtdadig en doortastend, jaloers en vaak ook erg rancuneus, zeker als hij met donder en bliksem aan de slag gaat. Kinderen verwekte deze oppergod in tientallen, zowel bij een arsenaal aan godinnen als bij sterfelijke vrouwen. De mannenliefde bedreef Zeus met Ganymedes, volgens Homerus 'de mooiste der stervelingen.' De lieftallige prinses Europa verleidde Zeus door zich te vermommen als stier. Je kunt zeggen dat dit zijn sporen heeft nagelaten in de Europese Unie.

Giacomo Casanova

Dat een schier eindeloze stoet markiezinnen, gravinnen en hertoginnen als ook dienstmeisjes, kamermeisjes en keukenhulpjes niet blind was voor de charmes van Giacomo Casonova, 18de-eeuws Venetiaans avonturier, is hoegenaamd bekend: in flink wat wereldtalen werd 'casanova' een synoniem is voor 'vrouwenman'. Minder bekend is dat het leven van Casanova zoveel méér activiteiten omvatte waarin testosteron een rol een speelde. Zoals daar waren: duels, knokpartijen, gokpartijen, achtervolgingen, listen, intriges en flink wat ontsnappingen uit gevangenissen. Casanova-bewonderaar Jeroen van Merwijk formuleerde het in deze krant als volgt: 'De Drie Musketiers zijn vergeleken bij Casanova slappe nichten.' Een andere Casanova-adept, de Britse schrijver en wetenschapper Raymond Tallis, maakte voor zijn boek De vinger een studie van het verschil in lengte tussen de wijs- en ringvinger van de beroemde vrouwenman. Op grond daarvan komt Tallis tot vergaande conclusies over de lengte van Casanova's 'derde been'.
Lord Byron

Lord Byron

Lady Caroline Lamb, door George Gordon Byron verleid en daarna verlaten, omschreef deze onstuimige Lord met de klassiek geworden adjectieven 'gek, slecht en gevaarlijk om te kennen'. Was er in de vroege 19de-eeuw méér bekend geweest over geslachtshormonen, dan was Byron wellicht de geschiedenis in gegaan als 'gek en barstend van de testosteron'. Wat lag er immers ten grondslag aan zoveel avonturen en excessen en liefdesrelaties met zowel vrouwen als mannen? Tijdens zijn leven was Byrons naam vaak een synoniem voor schande, twee eeuwen later geldt hij wel als het archetype van de romantische mens: deze Lord volgde steeds weer zijn vele passies en trok de wijde wereld in, op zoek naar 'het echte leven'. Interessant is dat zijn levensloop ook bruikbaar is voor de school die testosteron niet verbindt met roekeloosheid maar met loyaliteit. Byron verbond zijn lot met de onafhankelijkheidsstrijd van de Grieken. Bij hen blies hij in 1824 op 36-jarige leeftijd zijn laatste adem uit.
Ernest Hemingway

Ernest Hemingway

Winnaars van sportwedstrijden worden gecontroleerd op doping, winnaars van de Nobelprijs voor de Literatuur worden nooit gecontroleerd op testosteron. Maar er was er maar één onder hen die voor zijn bestaan als schrijver putte uit zijn bestaan als onder meer oorlogscorrespondent, jager op groot wild en stierenvechter, die voor zijn vijftigste al vier maal in het huwelijk was getreden, die wist dat moed niets anders is dan 'genade onder druk' en die bij de uitreiking van de Nobelprijs in 1954 verstek moest laten omdat hij dat jaar al twee keer met vliegtuigjes was neergestort in Afrika en nog niet van die ongelukken was hersteld toen hij in het oerwoud een vuur wilde blussen en nog meer brandwonden opliep. Zoals Ernest Hemingway het zelf formuleerde: 'De mens is niet gemaakt voor de nederlaag. Een mens kan worden vernietigd, maar niet verslagen.' Ook schitterend: 'Het leven breekt iedereen, maar sommigen zijn juist sterk op de plaatsen die gebroken zijn.'
Dominique Strauss-Kahn

Dominique Strauss-Kahn

Een typisch verschil tussen de eeuw van Casanova en die van Dominique Strauss-Kahn is de verbetering van de rechtspositie van kamermeisjes. Kameniesters die in de 18de eeuw met Casanova te maken kregen, stapten na afloop niet naar de veldwachter. Nafissatou Diallo, die in het Sofitel New York te maken kreeg met Dominique Strauss-Kahn, deed in mei 2011 wel aangifte bij de politie. Vóór DSK werd gearresteerd, genoot hij al flink wat jaren de reputatie van 'testosteronbom die zich niet onklaar laat maken'. Op persconferenties waarschuwden vrouwelijke journalisten elkaar dat het voor deze Franse toppoliticus 'oppassen' was. DSK zelf kreeg voor zijn vertrek naar de VS de waarschuwing dat hij daar moest oppassen voor zedenzaken. De school die testosteron verbindt met roekeloosheid, weet waarom hij die waarschuwing in de wind sloeg. In de Franse pers is DSK's testosteron ook in verband gebracht met moed en durf in zijn economische beleid.

Olaf Tempelman
Zoek de verschillen
Mae Telkamp ©Cornelie Tollens

Zo sterk, zo snel - net een man: testosteron is en blijft splijtzwam in de sport (+)
Om de medaillekans te vergroten, moeten vrouwelijke atleten meer op een man gaan lijken en dat is precies wat testosteron en anabolen doen.

Waarom is er zo weinig oog voor sekseverschillen in de medische wetenschap? (+)
In de medische wetenschap is nog weinig oog voor sekseverschillen. Terwijl er nogal wat aan de hand is
<body>
<!-- no body is perfect -->
</body>
Charlotte_C
Berichten: 767
Lid geworden op: 13 apr 2014, 09:51
Gender: Vrouw
Locatie: Omgeving Oosterhout (Nbr.)

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door Charlotte_C »

Ik zal het straks eens op mijn gemak in de papieren versie van de volkskrant gaan lezen, wel thnx voor het uitposten van het artikel
However far we travel. Wherever we may roam. The center of the circle will always be our home
Amy
Berichten: 714
Lid geworden op: 18 feb 2014, 20:37
Gender: Vrouw

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door Amy »

Ik begon het eerste stuk te lezen en vrij kort daarna had ik al weer het idee van oh nee, komen ze weer aan met die onzin dat genderidentiteit aangeleerd is. Lees ik nog iets verder naar dat stuk waarin Dick Swaab vermeld wordt en dat kan ik dan wel weer waarderen.

Wat een hoop tekst zeg, nu te moe om de rest te lezen... andere keer.
Isabelle
Berichten: 525
Lid geworden op: 19 jun 2016, 02:38
Gender: Vrouw
Voornaamwoorden: Zij/Haar
Locatie: Amsterdam

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door Isabelle »

Amy schreef: 25 nov 2017, 16:27 Ik begon het eerste stuk te lezen en vrij kort daarna had ik al weer het idee van oh nee, komen ze weer aan met die onzin dat genderidentiteit aangeleerd is. Lees ik nog iets verder naar dat stuk waarin Dick Swaab vermeld wordt en dat kan ik dan wel weer waarderen.

Wat een hoop tekst zeg, nu te moe om de rest te lezen... andere keer.
In plaats van het artikel lezen kan je beter gewoon wat wetenschappelijke publicaties van de laatste paar jaar bekijken.
Dan zie je dat die 'onzin ' wel wat nuance kent. In de media zijn nuances meestal niet zo aanwezig.
Ik raad Lise Eliot aan ;)
Amy
Berichten: 714
Lid geworden op: 18 feb 2014, 20:37
Gender: Vrouw

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door Amy »

Ik weet niet hoor. Heb wat dingen opgezocht die die Lise Eliot beweert maar dat klopt totaal niet met mijn eigen ervaringen. Als het waar zou zijn wat zij zegt zou ik geen vrouwelijke genderidentiteit moeten hebben...
Isabelle
Berichten: 525
Lid geworden op: 19 jun 2016, 02:38
Gender: Vrouw
Voornaamwoorden: Zij/Haar
Locatie: Amsterdam

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door Isabelle »

oh ik heb er hele andere dingen uitgehaald xd
Anon20190122
Berichten: 1777
Lid geworden op: 18 jan 2015, 21:07
Gender: Vrouw

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door Anon20190122 »

Die theorie hoe genderidentiteit is aangeleerd geloof ik bitter weinig van dat er bij je geboorte geslacht een bepaald gedrag wordt aangeleerd is wel een fijt daar komen de conflicten ook van die we allemaal in meer of mindere mate hebben meegemaakt.

Als je het mij vraagt heeft Swaab het redelijk bij het rechte eind.
Elise
Berichten: 916
Lid geworden op: 01 feb 2016, 14:01
Gender: Trans MtF

Re: Volkskrant,, "de hersenen produceren ook testosteron"

Bericht door Elise »

Interessant artikel! :)
Plaats reactie